تاریخچه زالو درمانی از ناپلئون تا هیتلر

شاید بسیاری از علاقه‌مندان به زالو درمانی (Leech therapy) از تاریخچه این روش درمانی اطلاعات کافی نداشته باشند. به همین جهت تصمیم داریم در این مقاله، تاریخچه زالو درمانی را از یونان باستان تا رم و ایران و عربستان شرح دهیم.

زالو درمانی از چه زمانی رواج پیدا کرد؟

همانطور که گفته شد زالو درمانی تاریخچه بسیار طولانی دارد و در دوره‌های تاریخی مختلفی برای درمان بیماری‌های مختلف زالو درمانی مورد توجه بوده است. در یونان باستان از زالو برای خارج کردن خون کثیف از بدن استفاده می‌شد، در رم و کشورهای عربی هم مثل یونان زالو درمانی را روشی برای خون‌گیری و دفع مواد زائد از بدن، می‌دانستند.

درمورد اینکه از چه زمانی زالو درمانی آغاز شد اطلاع دقیقی در دست نیست؛ بسیاری بر این باورند که استفاده از زالو در علم پزشکی از بیش از هزار سال قبل و از مصر باستان شروع شد، چرا که زالو در نقاشی‌های اهرام فراعنه مصر که به سال‌های 1567-1308 قبل از میلاد باز می‌گردد دیده شده است.

حدود 200-130 سال قبل از میلاد مسیح در یک شعر با مضمون پزشکی اولین استفاده از زالو درمانی مشاهده می ‎شود و چندین سال بعد نیز در نوشته‌های چینی، سانسکریت، فارسی، عربی و رومی نیز آثار مکتوبی در رابطه با استفاده زالو در پزشکی منتشر شده است.

در ایران هم پزشکان مشهوری از جمله ابوعلی سینا از زالو برای مقاصد مختلف درمانی استفاده می‌کردند. این دانشمند ایرانی، در کتاب جهانی و معروف خود «قانون» به استفاده از زالو درمانی برای درمان بیماری‌های پوستی اشاره کرده است. دیگر پزشک مسلمانی که از زالو برای پاک‌سازی بافت بعد از جراحی استفاده می‌کرد عبدالطیف بغدادی بود.

استفاده از زالو درمانی در غرب به چه زمانی برمی‌گردد؟

در غرب نیز استفاده از زالو برای درمان بیماری‌ها بسیاری متداول بود. یک پزشک طب سنتی در قرن 16 میلادی پیشنهاد داده از زالو برای استفاده در بدن به خصوص مناطقی که امکان حجامت در آنها نیست مثل حجامت عروق بواسیر، لب، بینی، انگشت و … استفاده شود. در قرن‌ها 16 و 17 میلادی زالو هم به پزشکان و هم بیماران فروخته می‌شد چرا که در آن دوران زالو به عنوان یکی از ملزومات پزشکی در نظر گرفته می‌شد.

در فرانسه از قرن 19 به بعد استفاده از زالو و دیگر روش‌های خون‌گیری رواج پیدا کرد. اهمیت یافتن استفاده از این روش به زمانی باز می‌گردد که پزشکی فرانسوی با نام francois broussais که پزشک ارتش ناپلئون بود از زالو استفاده کرد. او این روش را برای درمان بیماری‌هایی مثل تا حصبه، سیفلیس، سل و بیماری‌های روانی استفاده کرد. این پزشک گاهی از 10 الی 15 زالو برای درمان تنها یک بیمار بهره می‌برد.

در این زمان رواج زالو درمانی در فرانسه به حدی رسیده بود که در سال 1833 بیش از 41 میلیون زالو وارد کشور شد و حدود 10-9 میلیون زالو نیز از این کشور صادر گردید. طبق آمار به دست آمده استفاده از زالو در بیمارستان‌های پاریس در سال‌های 1829-1836 حدود 5 الی 6 میلیون زالو بود.

در آمریکا نیز مانند فرانسه استفاده از زالو بسیار محبوب شده بود به طوری که در دهه 1830 میلادی هر سال حدود 30 میلیون زالو از آلمان به این کشور وارد می‌شد. در سال 1835 این کشور در تامین زالو از آلمان به مشکل برخورد به همین دلیل جایزه‌ای 500 دلاری را برای کسانی تعیین کردند که بتوانند زالوی اروپایی پرورش دهند.

از زالو برای درمان چه بیماری‌هایی استفاده می‌شد؟

در همین دوران بود که زالو به عنوان یک درمان مهم برای بیماری‌های احتقان موضعی، التهاب یا کندی حرکت در سیستم گردش خون محیطی توسط یک پزشک آمریکایی معرفی شد. وی معتقدد بود از این روش می‌توان برای درمان بواسیر یا هموروئید، سرفه شدید، اسهال،  آکنه، زالو درمانی برای جوش، میوکاردیت،پریتونیت، ذات الجنب، هپاتیت، گاستریت و نفریت استفاده کرد.

 

این گفته‌ها در حد نظریه نبود و این پزشک که توماس بل نام داشت در سال 1817 توانست با قرار دادن 6 زالو روی صورت یک مورد بیمار مبتلا به فیستول بین حفره دهان و سینوس‌ها را معالجه کند.

در سال 1839 یک پزشک آمریکایی استفاده از زالو را برای درمان آبسه‌های روی لثه پیشنهاد کرد. در آن زمان پزشکان زالو را با استفاده از لوله‌های مخصوص روی لثه می‌گذاشتند. در یک مورد آنها برای درمان یک حفره بزرگ همراه با تورم در ناحیه فوقانی دهان روی لثه بیمار زالو گذاشتند و بعدتر گزارش دادند که تورم دندان کمتر شده و دندان استحکام بیشتری به دست آورده است. این کار مشکلاتی نیز داشت، به طور مثال یک زالو روی لب را گزیده بود که باعث درد و تورم روی لب شد که با یک مرحله دیگر از زالو درمانی توانستند تورم و توده را کاهش دهند.

آیا زالو درمانی دوران افول هم داشته است؟

استفاده از زالو درمانی همیشه هم موفق نبود به عنوان نمونه در سال  1882 به دنبال استفاده از این روش بر روی لثه یک بیمار وی به درد، تورم و سوزش قفسه سینه دچار شد و 24 ساعت بعد در اثر مسمومیت درگذشت.

با پیشرفت پاتولوژی، فیزیولوژی و میکروبیولوژی در اواخر قرن 19 محبوبیت زالو درمانی کم شد. به طوری که استفاده  از این روش  که در سال 1832 در حدود استفاده از 10 میلیون زالو بود تا 50 سال بعد به 2000 زالو کاهش پیدا کرد. یک دلیل این افول این بود که زالو هنگام گزش ماده آنتی کوآگولان وارد بدن می‌کرد.

این جانور برخلاف بسیاری از روش های طب سنتی که توسط طب مدرن به شدت مورد مجادله و رد قرار می گیرند با اشتیاق توسط طب مدرن نیز پذیرفته شده و در تمامی کشورهای پیشرفته به عنوان یک وسیله کمک درمانی در طب مکمل به رسمیت شناخته شده است و به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد همچنین از مواد استخراج شده از بدن و حتی بزاق این موجود در بسیاری از موارد درمانی استفاده گسترده می شود.

محبوبیت مجدد زالو درمانی به چه زمانی باز می‌گردد؟

این افول در استفاده از زالو همیشگی نبود و و در قرن بیست مجددا استفاده از زالو درمانی رواج یافت اما این بار این محبوبیت بیشتر برای استفاده در کلینیک‌های جراحی پلاستیک در دنیا بود. در این قرن پزشکان از زالو برای جراحی پلاستیک و جراحی‌های مثل پیوند انگشت، بازو، گوش، بینی و حتی پستان استفاده کردند.

یکی از افراد مشهور در تاریخ که از زالو درمانی استفاده می‌کرد هیتلر بود. پزشک وی برای درمان سردرد و وزوز گوش از زالو درمانی منظم برای درمان وی استفاده می‌کرد.

بعدتر از زالو برای درمان‌های بعد از جراحی جمجمه استفاده کردند. پژوهشگران روسی برای درمان میگرن، فشارخون، آرتریت، هموروئید، کیست تخمدان و … از زالو استفاده کردند. گزارش‌هایی که در سال‌های بعد منتشر شد نشان داد زالو می‌تواند مثل داروهای ضد انعقاد، خواص ضدمتاستاز هم داشته باشد.

محبوبیت زالو درمانی امروزه به چه صورت است؟

محبوبیت زالو تا به امروز هم ادامه داشته است. از سال 2004 زالو توسط سازمان غذا و دارو در آمریکا و آلمان به عنوان یک ابزار پزشکی مورد تایید قرار گرفت. امروزه نیز در بسیاری از کشورها مثل آمریکا، آلمان، فرانسه، انگلیس، استرالیا، لهستان و مالزی از زالو درمانی برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. یکی از استفاده‎‌هایی که امروزه از زالو می‌شود در جراحی پلاستیک و  برای ترمیم زخم‎‌های پس از جراحی است.

کلینیک طب سنتی دکتر سریتا یکی از معتبرترین مراکزی‌ است که خدمات مرتبط با زالودرمانی را در محیطی بهداشتی و با حضور متخصصان با سابقه به متقاضیان ارائه می‌دهد. این مرکز همچنین جهت رفاه حال علاقه‌مندان امکان ارائه خدمات زالو درمانی در منزل بیمار را نیز به سایر خدمات خود افزوده است. شما می‌توانید جهت رزرو نوبت به صورت آنلاین اقدام کنید یا با شماره‌های تماس‌ مجموعه در ارتباط باشید.

منبع: برگرفته از کتاب اعمال یداوی (فصد، حجامت، زالو، بادکش)