اگر خود شما کلسترول خون بالا داشته باشید یا در بین اطرافیان کسی باشد که به این مشکل دچار است، حتما تا به حال به این فکر کردهاید که آیا طب سنتی برای درمان کلسترول راه حلی دارد؟ پاسخ مثبت است. در ادامه به تعریف کلسترول خون بالا و روشهای درمان این بیماری در طب سنتی میپردازیم.
هیپرکلسترولمی (کلسترول بالای خون)
هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالای خون زمانی رخ میدهد که کلسترول بیش از حد در بدن وجود داشته باشد.
کلسترول یک مادۀ نرم و مومی شکل و همچون چربی است که یکی از اجزای طبیعی تمام سلولهای بدن است. بدن تمام کلسترول مورد نیاز خود را میسازد. کلسترول مازاد، که از غذاهایی که میخورید به دست میآید، میتواند برای شما مضر باشد.
کلسترول بالا خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، حملۀ قلبی و سکته را افزایش میدهد. هنگامی که مقدار زیادی کلسترول در خون در گردش باشد، این کلسترول اضافی میتواند رسوباتی چسبنده (به نام پلاک) در امتداد دیوارۀ شریانها ایجاد کند. پلاک در نهایت میتواند جریان خون به مغز، قلب و سایر اندامها را محدود یا مسدود کند. سلولهای خونی که به پلاک میچسبند و به دام میافتند، لختههایی تشکیل میدهند که میتوانند از پلاک جدا شده و جریان خون یک شریان را به طور کامل مسدود کنند و باعث حملۀ قلبی یا سکتۀ مغزی شوند.
میزان طبیعی کلسترول کلی (کلسترول تام) خون، بین 140 تا 200 میلیگرم در هر دسیلیتر خون (mg/dL) میباشد (سطح کلسترول تام معمولا فقط به صورت یک عدد بیان میشود). با این حال، این سطح کلی، همهچیز را بیان نمیکند: دو نوع کلسترول وجود دارد، HDL (لیپوپروتئینهای با چگالی بالا یا کلسترول خوب) و LDL (لیپوپروتئینهای با چگالی کم یا کلسترول بد). مقدار HDL نسبت به LDL ، شاخص مهمتری برای ریسک بیماریهای قلبی در نظر گرفته میشود. یک نوع سوم از مواد چرب به نام تریگلیسیرید نیز در خون وجود دارد. تریگلیسیرید نیز در سطح کلسترول خون نقش دارد؛ به طور کلی با افزایش سطح تریگلیسیرید، کلسترول HDL یا همان کلسترول خوب، کاهش مییابد. در واقع، برخی از پزشکان معتقدند تریگلیسیرید تنها چربی موجود در بدن است که خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش میدهد. وقتی کلسترول بالایی دارید، معمولا به این معنی است که سطح کلسترول LDL شما بالا، سطح کلسترول HDL نرمال یا پایین و سطح تریگلیسیرید نرمال یا بالا است.
با وجود اینکه وراثت نیز ممکن است در برخی افراد یکی از عوامل ابتلا به هیپرکلسترولمی باشد، اما عامل اصلی این بیماری ورزش نکردن و رژیمهای غذایی سرشار از چربیهای اشباع شده است. گاهی اوقات با تغییر سبک زندگی (رژیم غذایی و ورزش) میتوان از کلسترول بالا جلوگیری کرد. اگر این گزینهها نتیجه بخش نباشد، پزشک ممکن است داروهایی را برای کاهش سطح کلسترول به شما توصیه کند.
علائم هیپرکلسترولمی
در مراحل اولیه، معمولا هیچ علامتی از کلسترول بالا وجود ندارد. تنها راه تشخیص بالا بودن کلسترول از طریق آزمایش خون است. این آزمایش را باید بعد از 12 ساعت پرهیز از خوردن غذا انجام داد.
عوامل خطرساز
عوامل خطرسازی وجود دارد که ابتلا به کلسترول بالا را در افراد افزایش میدهد. با وجود اینکه برخی از عوامل را نمیتوان تغییر داد، بسیاری از آنها تغییرپذیر هستند. مهمترین عوامل خطرساز ابتلا به کلسترول بالا عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی
- رژیم غذایی سرشار از چربیهای اشباع شده و اسیدهای چرب ترانس (چربیِ موجود در غذاهای فرآوری شده و سرخ شده)
- ورزش نکردن
- وجود سابقه خانوادگی در بیماریهای قلبی
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
- دیابت
تشخیص بیماری
اگرچه سطح کلسترول بالای 200 به طور کلی بالا در نظر گرفته میشود، سطح کلسترول ایمن برای هر فرد به این بستگی دارد که آیا آن فرد در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی هست یا در بیماری قلبی سابقه داشته است.
سطح کلی کلسترول (کلسترول تام):
- مطلوب: کمتر از 200 mg/dL
- بینابینی: 200 تا 239
- بالا: بیشتر از 240
سطح کلسترول LDL :
- مطلوب در افراد مبتلا به بیماری قلبی یا افراد در معرض خطر زیاد ابتلا به بیماری قلبی: کمتر از 70
- مطلوب در افراد در معرض ابتلا به بیماری قلبی: کمتر از 100
- مطلوب: 100 تا 129
- بینابینی: 130 تا 159
- بالا: 160 تا 189
سطح کلسترول HDL :
- پایین: کمتر از 40
- قابل قبول: 40 تا 59
- مطلوب: 60 یا بیشتر
سطح تریگلیسیرید:
- مطلوب: کمتر از 150
- بینابینی: 150 تا 199
- بالا: بیشتر از 200
بزرگسالانی که سطح کلسترول تام و HDL نرمال دارند باید هر 5 سال یکبار کلسترول خود را چک کنند. اگر کلسترول بالا دارید، باید هر 2 تا 6 ماه یکبار معاینه شوید. اگر از داروهای کاهشدهنده کلسترول استفاده میکنید، باید آزمایشات عملکرد کبد را نیز انجام دهید.
پیشگیری از ابتلا به هیپرکلسترولمی
بیشتر افراد میتوانند با داشتن یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و کاهش وزن اضافی، سطح کلسترول را کاهش دهند.
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی سالم میتواند به کاهش وزن کمک کند. کم کردن تنها 3 تا 6 کیلوگرم ممکن است به کاهش کلسترول شما کمک کند. برای داشتن یک رژیم غذایی سالم:
- صرف چربیهای اشباع شده و چربیهای ترانس را کاهش دهید. کالری روزانه شما باید از کمتر از 10 درصد چربیهای اشباع شده تامین شود و شما باید به طور کامل از مصرف چربیهای ترانس اجتناب کنید.
- غلات کامل، نان و پاستای سبوسدار، بلغور جو دوسر، سبوس جو دوسر و برنج قهوهای بخورید.
- میوهها و سبزیجات بیشتری بخورید. این مواد سرشار از فیبر هستند و میتوانند به کاهش سطح کلسترول کمک کنند.
- کلسترول رژیم غذایی خود را کم کنید. بیشترین مقدار کلسترول در زرده تخممرغ، محصولات شیر پرجرب و گوشت اندامهای داخلی یافت میشود.
- ماهی چرب بخورید. انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه میکند که افراد در هفته حداقل 2 وعده ماهی چرب (مانند سالمون یا شاه ماهی) مصرف کنند.
- فیتواسترولها و استانولهای موجود در آجیل، دانهها، روغنهای گیاهی و محصولات غذایی غنی شده مانند آب پرتقال، ماست و سس سالاد بخورید.
- مصرف غذاهای دارای فیبر بالا، به ویژه جو، جو دوسر و حبوبات و همچنین میوهها، سبزیجات و سایر غلات کامل را افزایش دهید.
روز به روز رژیمهای غذایی جدیدی محبوبیت پیدا میکنند، اما این رژیمها ممکن است به کاهش وزن و حفظ آن کمک کنند. در برخی موارد حتی ممکن است برای شما زیانبار باشند. یک رژیم غذایی سالم انواع غذاها را شامل میشود. اگر یک رژیم غذایی کل یک گروه غذایی (مانند کربوهیدراتها) را ممنوع کند، احتمالا رژیم سالمی نیست.
رژیم غذایی TLC (تغییر درمانیِ شیوۀ زندگی)، برای افرادی که کلسترول بالایی دارند توصیه میشود. در رژیم TLC، کمتر از 7 درصد از کل کالری روزانه شما باید از چربی اشباع شده و تنها 25 تا 35 درصد از کالری روزانه شما باید به طور کلی از چربی تامین شود. مصرف سدیم (نمک) باید به 2400 میلیگرم در روز محدود شود.
رژیم غذایی مدیترانهای، بر غلات کامل، میوهها و سبزیجات تازه، ماهی و روغن زیتون تمرکز دارد. این رژیم غذایی، کمچرب نیست. بلکه چربی اشباع کم، اما چربی تک غیراشباع زیادی دارد. این رژیم غذایی به طور طبیعی سرشار از فیبر، آنتیاکسیدانها و اسیدهای چرب امگا 3 است.
کاهش وزن
اضافه وزن خطر ابتلا به کلسترول بالا و بیماری قلبی را افزایش میدهد. حتی کاهش وزن 3 تا 6 کیلوگرمی نیز بهتنهایی میتواند LDL را دو برابر بیشتر از رژیم غذایی کاهش دهد. کاهش وزن اغلب منجر به کاهش سطح تریگلیسیرید و افزایش HDL نیز میشود. برای حفظ یک رژیم غذایی سالم، باید کاهش وزن تدریجی و هفتگی 200 تا 400 گرمی را هدف قرار دهید.
ورزش کردن
ورزش منظم خطر مرگ ناشی از بیماریهای قلبی را کاهش میدهد و به کاهش سطح کلسترول LDL کمک میکند؛ به خصوص زمانی که با یک رژیم غذایی سالم همراه شود. فقط 30 دقیقه ورزش متوسط و به تعداد 5 بار در هفته میتواند به کاهش وزن یا حفظ وزن مناسب، کاهش سطح LDL و تریگلیسیرید و افزایش سطح HDL کمک کند. مطالعات نشان میدهد که هر 10 دقیقه ورزش اضافه در هر بار ورزش کردن، با افزایش 1.4 میلیگرم در دسیلیتر کلسترول HDL همراه است. ورزش همچنین ممکن است فشار خون را کاهش دهد. قبل از شروع یک برنامه ورزشی جدید با پزشک خود مشورت کنید.
شیوۀ درمان هیپرکلسترولمی
کاهش سطح کلسترول خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سکته را کاهش میدهد. مطالعات نشان میدهد که به ازای هر 1 درصد کاهش سطح کلسترول، 2 درصد کاهش در احتمال ابتلا به بیماری قلبی وجود دارد. افرادی که سابقۀ بیماری قلبی دارند یا در معرض خطر بیشتری به ابتلا به بیماری قلبی هستند، از کاهش کلسترول بسیار سود خواهند برد.
تغییر در سبک زندگی، بهبود رژیم غذایی و ورزش بیشتر، موثرترین ابزار برای پیشگیری و در موارد شدیدتر، درمان سطوح بالای کلسترول LDL هستند. علاوه بر توصیه به تغییر سبک زندگی، پزشکان اغلب داروهای خاص کاهشدهنده کلسترول را تجویز میکنند.
درمان دارویی
اگر کلسترول شما بسیار بالا باشد (بیش از 200 میلیگرم در هر دسیلیتر)، همزمان با بهبود رژیم غذایی و عادات ورزشی، ممکن است دارو درمانی را نیز شروع کنید. تعدادی از داروهایی که معمولا برای درمان کلسترول بالا استفاده میشوند، عبارتند از:
- استاتینها: داروهای استاتین معمولا انتخابی هستند. زیرا مصرف آنها آسان است و تداخلات کمی با سایر داروها دارند. عوارض جانبی آنها میتواند شامل میوزیت (التهاب عضلات)، درد مفاصل، ناراحتی معده و آسیب کبدی باشد. افرادی که باردار هستند یا به بیماری کبدی مبتلا هستند، نباید استاتین مصرف کنند.
- نیاسین (نیکوتینیک اسید): یک داروی نسخهای است که گاهی اوقات برای کاهش کلسترول LDL استفاده میشود. عوارض جانبی ممکن است شامل قرمزی یا برافروختگی پوست (که با مصرف آسپرین 30 دقیقه قبل از نیاسین کاهش مییابد)، ناراحتی معده (که معمولا در عرض چند هفته کاهش مییابد)، سردرد، سرگیجه، تاری دید و آسیب کبدی ممکن است باشد.
- تسکیندهندههای اسید صفراوی: برای درمان سطوح بالای LDL استفاده میشود. عوارض جانبی رایج شامل نفخ، یبوست، سوزش سر دل و افزایش تریگلیسیرید است.
- مهارکنندههای جذب کلسترول: عوارض جانبی شامل سردرد، حالت تهوع، ضعف عضلانی است.
- مشتقات اسید فیبریک: در کاهش سطح تریگلیسیرید و در کاهش LDL نسبتا مؤثر هستند. عوارض جانبی این دارو شامل میوزیت، ناراحتی معده، حساسیت به آفتاب، سنگ کیسه صفرا، ضربان قلب نامنظم و آسیب کبدی را شامل میشود.
درمان گیاهی (طب سنتی برای درمان کلسترول)
استفاده از گیاهان یک رویکرد ریشهدار و سنتی برای تقویت بدن و درمان بیماری است. با این حال، گیاهان میتوانند عوارض جانبی ایجاد کنند و میتوانند با گیاهان دیگر، مکملها یا داروها تداخل داشته باشند. به این دلایل، شما باید گیاهان دارویی را با احتیاط و تحت نظارت پزشک متخصص طب سنتی مصرف کنید.
زالزالک (900 تا 1800 میلیگرم در روز در 2 تا 3 بار مصرف): زالزالک حاوی پلی فنولهای روتین و کوئرستین است و به طور سنتی برای درمان بیماری های قلبی عروقی استفاده میشد. مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی نشان میدهد که زالزالک دارای خواص آنتیاکسیدانی است که ممکن است به کاهش کلسترول و فشار خون بالا کمک کند. قبل از مصرف زالزالک با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا این گیاه میتواند با سایر داروهایی که برای بیماری قلبی و فشار خون مصرف میشوند تداخل داشته باشد.
سیر (900 میلیگرم پودر سیر در روز): آزمایشات بالینی نشان داده است که سیر تازه و مکملهای سیر ممکن است سطح کلسترول را کاهش دهند، از لخته شدن خون جلوگیری کنند و پلاک را از بین ببرند. با این حال، مطالعات جدیدتر هیچ تاثیری بر کلسترول نشان نمیدهد. سیر میتواند خطر خونریزی را افزایش دهد و اگر از داروهای رقیقکننده خون نیز استفاده میکنید، نباید مصرف شود. سیر ممکن است با ایزونیازید و داروهای مورد استفاده برای درمان ایدز تداخل داشته باشد.
عصارۀ برگ زیتون (1000 میلیگرم در روز): یک مطالعه نشان داد که افراد مبتلا به فشار خون بالا در مقایسه با افرادی که از دارونماها استفاده میکردند، کلسترول و فشار خون را با مصرف عصارۀ برگ زیتون کاهش دادهاند. برای تایید این یافتهها به تحقیقات بیشتری نیاز است.
مخمر قرمز یا برنج مخمر قرمز (1200 میلیگرم، 2 بار در روز، همراه با وعدههای غذایی): مطالعات متعدد نشان میدهد که شکل اختصاصی مخمر قرمز (کلستین) میتواند سطح کلسترول را کاهش دهد و این گیاه مانند داروهای تجویزی استاتین عمل میکند. به همین دلیل، مخمر قرمز را نباید بدون نظارت پزشک مصرف کنید، به خصوص اگر از قبل برای کاهش کلسترول از استاتین استفاده میکنید.
پسیلیوم یا گیاه اسفرزه (10 تا 30 گرم در روز، 2 الی 3 بار، 30 تا 60 دقیقه بعد از غذا مصرف شود): مصرف پسیلیوم، نوعی فیبر، به کاهش سطح کلسترول و همچنین سطح قند خون کمک میکند. اگر داروی دیابت مصرف میکنید، قبل از مصرف پسیلیوم با پزشک خود مشورت کنید.
صمغِ گاگُل (75 تا 100 میلیگرم در روز، 3 بار): گاگُل در طب آیورودا برای درمان سطوح بالای کلسترول استفاده میشود. مطالعات علمی نتایج متفاوتی را نشان داده است؛ به نظر میرسد گاگُل در جمعیتهای هندی نتیجهبخش است، اما در افرادی که از رژیمهای غربی پرچرب استفاده میکنند، نتیجهبخش نیست. گاگُل ممکن است خواص استروژن مانند داشته باشد. اگر سابقۀ سرطانهای حساس به استروژن دارید یا در حال مصرف دارو هستید، احتیاط کنید. گاگُل همچنین میتواند بر عملکرد تیروئید تاثیر بگذارد و بنابراین با داروهای تیروئید تداخل دارد.
کلینک طب سنتی دکتر سریتا همه روزه آماده پاسخدهی و پذیرش بیماران محترم جهت ارائه خدمات طب سنتی میباشد. جهت رزرو وقت میتوانید به صورت آنلاین یا حضوری اقدام کنید.
منبع: stlukes-stl.com ؛