پیشگیری و درمان کبد چرب در طب سنتی

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شرایطی است که در آن چربی اضافی در کبد جمع می‌شود، اما علت آن الکل نیست. هنگامی ‌که کبد چرب در اثر مصرف الکل ایجاد می‌شود، به آن بیماری کبد چرب مرتبط با الکل می‌گویند. برای یافتن راه‌های درمان کبد چرب با طب سنتی (به عنوان مکمل طب مدرن) با ادامه متن همراه باشید.

انواع بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

دو نوع NAFLD وجود دارد. هنگامی که شما فقط چربی اضافی در کبد خود ذخیره می‌کنید، به آن کبد چرب غیرالکلی (NAFL)  گفته می‌شود. زمانی که چربی اضافه و التهاب منجر به آسیب کبدی وجود داشته باشد، به آن استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) گفته می‌شود. درمان کبد چرب با شناخت نوع آن آغاز می‌شود.

در برخی موارد، NASH می‌تواند باعث التهاب و زخم‌های گسترده (سیروز) شود که در موارد خیلی شدید منجر به نارسایی کبد و پیوند کبد می‌شود. خوشبختانه، برخی انواع درمان کبد چرب وجود دارد که ممکن است به کند کردن پیشرفت بیماری و معکوس کردن آسیب‌ها کمک کند، حتی اگر آن را درمان نکنند.

کبد چرب به خصوص در بین افراد مبتلا به دیابت بسیار شایع است.

برای جلوگیری از این بیماری و بهبود علائم آن می‌توانید راهکارهای زیر را به کار بگیرید:

حفظ وزن سالم

رعایت یک رژیم غذایی سالم و گیاهی و ورزش منظم می‌تواند از تجمع چربی در کبد شما جلوگیری کند. به این دلیل که عوامل خطر اصلی برای NAFLD چاقی و دیابت هستند که هر دو در ارتباط با وزن ما هستند.

تخمین زده می‌شود که حدود  90 درصد در افراد چاق و 50 درصد در افراد مبتلا به دیابت ممکن است مبتلا به بیماری کبد چرب NAFLD باشند.

از آنجایی که چاقی و دیابت در کشورهای توسعه یافته بسیار شایع است، تقریباً 30 درصد از بزرگسالان در کشورهای توسعه یافته مبتلا به بیماری کبد چرب NAFLD  هستند. خوشبختانه، به نظر می‌رسد که برخی از این آسیب‌ها در صورت کاهش وزن قابل برگشت هستند.

اگر دچار چاقی یا اضافه وزن هستید، کالج آمریکایی گوارش توصیه می‌کند که کاهش 10 درصد وزن بدن شما تأثیر مثبتی بر کبد شما خواهد گذاشت.

یک رژیم غذایی سالم داشته باشید

در سال 2018، محققان تغذیه بیش از 100 مطالعه را در مورد رژیم غذایی در رابطه با NAFLD خلاصه کردند و پنج توصیه را ارائه کردند که توسط مقالات چاپی پشتیبانی می‌شود:

• از یک رژیم غذایی سنتی مانند رژیم مدیترانه‌ای پیروی کنید که سرشار از چربی‌های سالم، ماهی و سبزیجات است و مقدار کمی‌ گوشت قرمز دارد. (رژیم غذایی مدیترانه ای توسط کالج آمریکایی گوارش نیز تایید شده است.)
• فروکتوز را در غذاهای فرآوری شده محدود کنید و از نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.
• مصرف چربی‌های اشباع نشده امگا 3 و چربی‌های تک غیراشباع که شامل استفاده از روغن زیتون، خوردن ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین دو تا سه بار در هفته و مصرف روزانه آجیل و دانه‌ها می‌شود را افزایش دهید.
• مصرف غذاهای با فیبر زیاد مانند مقدار زیادی سبزیجات، غلات کامل، آجیل و دانه‌ها را افزایش دهید و مصرف غذاهای بسیار فرآوری شده مانند فست فود، محصولات نانوایی تجاری و شیرینی‌ها را کاهش دهید. همچنین از مصرف الکل خودداری کنید.

برای درمان کبد چرب چه کنیم؟

انجمن آمریکایی برای مطالعه بیماری‌های کبد در توصیه‌های خود در سال 2018 اشاره می‌کند که ورزش متوسط به کاهش وزن در طول زمان کمک می‌کند، اما افزایش شدت ورزش حتی ممکن است بیشتر کمک کند. به نظر می‌رسد ورزش حتی بدون کاهش وزن قابل توجه، به بهبود بیماری کبد چرب  NAFLD و NASH کمک می‌کند.

در زمینه مطالعات در مورد  NAFLD، ورزش متوسط اغلب شامل پنج جلسه تمرین در هفته به مدت زمان 30 دقیقه با ضربان قلب مورد نظر شما، همراه با 10 دقیقه گرم کردن و 5 دقیقه خنک کردن با  30٪  تا 40% از ضربان قلب هدف شما، در نظر گرفته می‌شود.

محاسبه ضربان قلب هدف

یک راه محبوب برای محاسبه ضربان قلب هدف این است که حداکثر ضربان قلب خود را با کم کردن سن از 220 بیابید. برای مثال، اگر 50 ساله هستید، حدود حداکثر ضربان قلب  220 منهای 50 است که برابر با 170 است. اغلب، یک هدف ضربان قلب 60 تا 80 درصد حداکثر ضربان قلب شما است، بنابراین برای فرد 50 ساله در مثال 102-136 خواهد بود.

از آنجایی که داروها و سطح تناسب اندام می‌توانند بر ضربان قلب شما تأثیر بگذارند، در صورت داشتن چالش‌های تناسب اندام یا مصرف دارو، از پزشک معالج خود در مورد محاسبه این عدد راهنمایی بخواهید. این روش برای درمان کبد چرب از طریق تعدیل وزن و تناسب اندام و انجام ورزش بسیار مؤثر است.

اگر تازه شروع به ورزش کرده‌اید، با مدت زمان کمتر و شدت کمتر شروع کنید و به تدریج تمرین کنید. قبل از شروع هر برنامه ورزشی با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید. آنها می‌توانند شما را راهنمایی کنند که بر اساس وضعیت سلامتی و داروهای خود، چه چیزی را برای اهداف اولیه تناسب اندام خود تعیین کنید.

قهوه بنوشید

مطالعات متعدد نشان داده‌‌اند که قهوه ممکن است از شما در برابر سندرم متابولیک که به نظر می‌رسد با NAFLD همراه است، محافظت کند. این ممکن است به دلیل اثرات ضد التهابی آن باشد یا به این دلیل که از رسوب چربی در کبد جلوگیری می‌کند. تحقیقات بیشتری در این مورد لازم است، اما آزمایش‌های حیوانی و انسانی شیوع کمتر NAFLD و بهبود و درمان کبد چرب را در بین مصرف‌کنندگان قهوه نشان می‌دهد.

عصاره گیاه خار مریم را امتحان کنید

یک درمان سنتی برای مشکلات کبدی، گیاه خار مریم است که ممکن است تولید آنزیم‌هایی را افزایش دهد که به کبد کمک می‌کند سموم را دفع کند.

مطالعات متعدد نشان داده‌‌اند که خار مریم (یا ماده فعال آن، سیلیمارین) ممکن است به کاهش آنزیم‌های کبدی AST و به ویژه ALT کمک کند. AST و ALT فاکتورهای مهم آسیب کبدی هستند، بنابراین سطوح پایین آنزیم‌های کبدی نشان دهنده کبد سالم‌تر است. مطالعات دیگری نشان داده‌اند که خار مریم ممکن است به کاهش فیبروز ناشی از NASH و درمان کبد چرب کمک زیادی کند.

سازمان غذا و دارو (FDA) ادعاهای سلامت در مورد مکمل‌ها و داروها را تنظیم می‌کند. مهم است که توجه داشته باشید که FDA  این ادعا که خار مریم باعث بهبود سلامت کبد می‌شود را تایید نکرده است. قبل از شروع مصرف هر نوع داروی گیاهی، باید با پزشک متخصص طب سنتی یا داروساز خود در مورد مصرف ایمنی مکمل‌ها و تداخل آن‌ها با داروهای فعلی خود، صحبت کنید.

آنتی اکسیدان‌ دریافت کنید

ویتامین‌های E و C  (هر دو آنتی اکسیدان) ممکن است به سلامت کبد کمک کنند.

انجمن آمریکایی مطالعات بیماری‌های کبد، مصرف 800 واحد بین‌المللی ویتامین E در روز را برای افراد غیر دیابتی با NASH اثبات شده در بیوپسی توصیه کرده است. اثربخشی و ایمنی مصرف طولانی مدت ویتامین E در افراد مبتلا به دیابت یا افراد بدون NASH  که در بیوپسی تایید شده است، ارزیابی نشده است.

تحقیقات کمتری برای تایید اثر بخشی ویتامین C در درمان کبد چرب وجود دارد، اما یک مطالعه در سال 2013 در ژاپن نشان داد که مصرف ویتامین C و ویتامین E با هم به کاهش آسیب کبدی ناشی از NASH کمک می‌کند.

از مصرف شکر زیاد خودداری کنید

افزودن شکر تصفیه شده به رژیم غذایی ما کالری مازاد اضافه می‌کند، بدون اینکه فواید تغذیه ای داشته باشد. سطوح بالای قند مانند فروکتوز باعث افزایش آنزیم‌هایی می‌شود که در کبد ما تولید چربی می‌کنند، فرآیندی که قبلاً در افراد مبتلا به NAFLD افزایش یافته است. هرچند با اینکه فروکتوز به طور طبیعی در میوه‌ها وجود دارد، سطوح بالای دخیل در بیماری کبد معمولاً ناشی از مصرف نوشابه‌های شیرین و سایر غذاهای بسیار فرآوری شده است.

حذف محرک‌های کبد (در صورت امکان)

قرار گرفتن در معرض سموم (که در مواد شیمیایی صنعتی، برخی داروها و حتی غذای شما یافت می‌شود) می‌تواند عملکرد کبد را تضعیف کرده و ممکن است به ایجاد کبد چرب کمک کند. علاوه بر دور ماندن از مواد سمی، دفع سموم از بدن خود را با کمک یک رژیم غذایی «سم زدایی» در نظر بگیرید.

مراقب باشید: بسیاری از رژیم‌های سم‌زدایی مد روز بسیار محدودکننده هستند و ممکن است فقط از اسموتی‌ها، آب‌میوه‌ها یا دیگر ترفندها برای درمان کبد چرب استفاده کنند. متخصصان تغذیه هشدار می‌دهند که این رژیم‌های سم‌زدایی، کارکرد موثری نشان نداده‌اند و حتی ممکن است نتیجه معکوس داشته یا خطرناک باشند.

اگر می‌خواهید سم زدایی کنید، سعی کنید یک هفته وقت بگذارید تا عادات غذایی خود را با خوردن غذاهای کامل و فرآوری نشده از جمله میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، روغن‌های سالم، پروتئین‌های بدون چربی و لبنیات کم چرب دوباره تنظیم کنید. توصیه‌هایی برای رژیم مدیترانه ای که در بالا مورد بحث قرار گرفت، جای خوبی برای شروع است.

حتی اگر احتمال داشته باشد که برخی از داروها برای کبد شما مشکل باشند، نباید هیچ یک از داروهای تجویز شده خود را به طور ناگهانی و بدون صحبت با پزشک متخصص خود قطع کنید.

قبل از قطع هر دارویی، شروع مکمل یا شروع برنامه ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.

چه چیزی باعث کبد چرب می‌شود؟

ابتلا به کبد چرب اغلب در افرادی که چاقی یا اضافه وزن دارند، با دیابت، سطوح بالای چربی خون و مقاومت به انسولین مرتبط است. کبد چرب ارتباط نزدیکی با سندرم متابولیک دارد و ممکن است در یک سوم تا دو سوم افراد مبتلا به دیابت وجود داشته باشد.

آزمایش‌های استاندارد خون در آزمایشگاه‌ها باید نشان دهد که آیا سطح بالایی از برخی آنزیم‌های کبدی، که نشانگر کبد چرب و سایر آسیب‌های کبدی هستند را دارید یا خیر.

درمان کبد چرب و نقش شما

اگرچه هیچ راه پزشکی برای درمان کبد چرب وجود ندارد، کاهش وزن و کاهش سطح چربی خون می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. کنترل کبد چرب برای سلامت کلی شما بسیار مهم است. چربی اضافی کبد می‌تواند علاوه بر بیماری کبد و دیابت، شما را در برابر بیماری‌های قلبی عروقی نیز آسیب پذیرتر کند.

سخن پایانی

به دلیل عدم وجود تحقیقات پشتیبان، توصیه داروهای جایگزین برای هر بیماری خیلی زود است. اگر قصد استفاده از هر نوع داروی گیاهی برای درمان کبد چرب را دارید، ابتدا با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید. خوددرمانی و اجتناب از درمان استاندارد ممکن است عواقب جدی داشته باشد.

برای کمک گرفتن از متخصصین این حوزه باید با اعتماد کامل به پزشک مراجعه کرده و دستورات درمانی او را اجرا کنید. برنامه درمانی وی می‌تواند تماماً براساس اصول طب سنتی و راهکارهای طبیعی باشد. همچنین ممکن است این راه‌ها در تکمیل اصول طب مدرن به کار گرفته شود.

مجموعه‌ای از متخصصین حوزه سلامت در طب سنتی، در کلینیک دکتر سریتا حضور دارند. این متخصصین می‌توانند برنامه درمانی مؤثری برای شما ترتیب دهند تا با اجرای آن برای کنترل علائم یا درمان کبد چرب اقدام کنید. این کلینیک زیرمجموعه هولدینگ سلامت دکتر بانوکا است و رسالت خود را حفظ سلامت جامعه از طریق اصول طب سنتی و راه‌های طبیعی می‌داند. برای دریافت نوبت پزشک متخصص طب سنتی از سراسر ایران، می‌توانید از خدمات ویزیت آنلاین یا حضوری استفاده کنید.

سؤالات متداول

تعدادی از سؤالات متداول در حوزه درمان کبد چرب را در ادامه پاسخ خواهیم داد.

آیا کبد چرب قابل برگشت است؟

بله، کبد چرب را می‌توان معکوس کرد یا حداقل کنترل کرد، اما درمان بسته به علت آن متفاوت خواهد بود. برای بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، می‌توانید با کاهش وزن، کاهش کلسترول و تری‌گلیسیرید و عدم مصرف الکل، تجمع چربی کبد را کاهش دهید. اگر دیابت دارید، کنترل علائم آن می‌تواند تجمع چربی کبد را نیز معکوس کند.

چه غذاهایی در ایجاد بیماری کبد چرب نقش دارند؟

غذاهای حاوی مقادیر زیاد قند یا الکل می‌توانند باعث ایجاد بیماری کبد چرب شوند. غذاهای پرکالری، قند و چربی می‌توانند منجر به افزایش وزن و دیابت شوند که از عوامل خطر اصلی بیماری کبد چرب هستند. غذاهای کامل که باعث کاهش وزن می‌شوند برای کبد چرب مفید هستند.

نقش ما در درمان کبد چرب چیست؟

چند کار کلیدی وجود دارد که می‌توانید برای حفظ سلامت کبد خود انجام دهید، از جمله:

• تناسب اندام را حفظ کنید.
• رژیم غذایی متعادلی داشته باشید که شامل فیبر و چربی‌های «خوب» است، مانند آن‌هایی که در مغزهای آجیل، دانه‌ها و ماهی پیدا می‌شوند.
• روزانه مقدار زیادی آب بنوشید.
• فعالیت بدنی داشته باشید.
• مصرف الکل را قطع کنید.

منبع: verywellhealth.com ؛