آسیب دیدگی و شکستی استخوان‌ها از مشکلاتی است که برای هر فردی و در هر سن و سال و شرایطی ممکن است اتفاق بیفتد، روش جااندازی در طب سنتی در درمان و بهبود درد فرد آسیب دیده موثر است. ضمن بررسی دلایل و انواع شکستگی، به روند درمان این مشکل نیز می‌پردازیم.
استخوان‌ها
آسیب‌دیدگی استخوان مانند شکستگی زمانی اتفاق می‌افتد که نیروی وارد شده به استخوان، بیشتر از تحمل استخوان باشد. آسیب‌دیدگی استخوان، ساختار و استحکام آن را مختل می‌کند و به درد، از کار افتادگی و گاهی اوقات خونریزی و آسیب در اطراف محل آسیب منجر می‌شود.
اسکلت ما از استخوان تشکیل شده است. استخوان‌ها نوعی بافت پیوندی هستند که با کلسیم و سلول‌های استخوانی مقاوم شده‌اند. استخوان‌ها دارای یک مرکز نرم‌تر به نام مغز استخوان هستند که محل ساخت سلول‌های خونی است. وظیفۀ اصلی اسکلت حمایت از بدن، امکان حرکت و محافظت از اندام‌های داخلی است.
شکستگی استخوان انواع مختلفی دارد. بسته به میزان و جهت نیروی وارد شده، نوع استخوان آسیب‌دیده، سن و سلامت عمومی فرد برخی از شکستگی‌ها شدیدتر از سایرین هستند. شکستگی‌های رایج استخوان عبارتند از:
- شکستگی مچ دست
- شکستگی مچ پا
- شکستگی لگن. این نوع شکستگی اغلب در افراد مسن رخ می‌دهد.
استخوان‌های شکسته‌شده بسته به سن و سلامت فرد و نوع شکستگی، حدود 4 تا 8 هفته طول می‌کشد تا بهبود یابند.
دلایل شکستگی استخوان
تعدادی از دلیل‌های شکستگی استخوان عبارتند از:
- حوادث آسیب‌زا مانند آسیب‌های ورزشی، تصادفات وسایل نقلیه و زمین خوردگی یا سقوط از ارتفاع
- شرایطی مانند پوکی استخوان و برخی از انواع سرطان که باعث می‌شوند استخوان‌ها راحت‌تر شکسته شوند. در این شرایط حتی ضربه‌های جزئی و زمین خوردن نیز می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی شود.
علائم شکستگی استخوان
شکستگی استخوان با سایر آسیب‌های اسکلتی مانند دررفتگی تفاوت دارد. اگرچه در برخی موارد تشخیص آن‌ها از یکدیگر کار دشواری است. گاهی‌اوقات ممکن است یک فرد به بیش از یک نوع آسیب دچار شده باشد. اگر نسبت به نوع آسیب خود شک و تردید دارید، با آن طوری رفتار کنید که انگار یک شکستگی است.
علائم شکستگی به نوع استخوان و شدت آسیب بستگی دارد، اما موارد زیر را می‌توان از علائم آن دانست:
- درد
- ورم
- کبودی
- تغییر شکل ظاهری
- ناتوانی در استفاده از عضو آسیب‌دیده
انواع شکستگی استخوان
انواع مختلف شکستگی عبارتند از:
- شکستگی بسته (ساده): استخوانِ شکسته پوست را سوراخ نمی‌کند.
- شکستگی باز (مرکب): استخوان شکسته از پوست بیرون می‌زند یا یک زخم به محل یک شکستگی منتهی می‌شود. در این نوع از شکستگی احتمال عفونت و خونریزی خارجی زیاد است.
- شکستگی گرین استیک (ترکه تری): یک ترک کوچک و باریک در استخوان ایجاد می‌شود. این نوع شکستگی می‌تواند در کودکان رخ دهد؛ زیرا استخوان‌های آن‌ها نسبت به استخوان‌های بزرگسالان انعطاف‌پذیرتر است.
- شکستگی مویی: شایع‌ترین شکلِ شکستگی تنشی است که اغلب در پا یا ساق پا و در نتیجۀ فشار مکرر ناشی از فعالیت‌هایی مانند دویدن اتفاق می‌افتد.
- شکستگی پیچیده: ساختارهای اطراف شکستگی دچار آسیب می‌شوند. احتمالا دارد به وریدها، شریان‌ها یا اعصاب آسیب وارد شود و همچنین ممکن است آسیبی به پوشش استخوان (پریوستوم) نیز وارد شود.
- شکستگی خرد و له شده: استخوان به قطعات کوچک خرد می‌شود. این نوع شکستگیِ پیچیده به مدت زمان بیشتری برای بهبود نیاز دارد.
- شکستگی کنده شده: ماهیچه‌ها از طریق تاندون‌ها، نوعی بافت پیوندی، به استخوان متصل می‌شوند. انقباضات قوی عضلانی می‌تواند تاندون را آزاد کند و تکه‌هایی از استخوان بیرون بزند. این نوع شکستگی بیشتر در مفاصل زانو و شانه دیده می‌شود.
- شکستگی فشاری: زمانی اتفاق می‌افتد که دو استخوان به یکدیگر فشار می‌آورند. استخوان‌های ستون فقرات که مهره نامیده می‌شوند، می‌توانند این نوع شکستگی را داشته باشند. افراد مسن، به ویژه افراد مبتلا به پوکی استخوان، بیشتر از بقیه در معرض این نوع شکستگی هستند.
تمام شکستگی‌ها مربوط به دست یا پا نیست. ضربه به سر، قفسه سینه، ستون فقرات یا لگن نیز می‌تواند باعث شکستگی استخوان‌هایی مانند جمجمه و دنده‌ها شود. این شکستگی‌ها به دلیل ساختار زیرین بدن که استخوان به طور معمول از آن محافظت می‌کند، پیچیده خواهند بود.
مدیریت برخی از این شکستگی‌ها تنها با استفاده از اصول کمک‌های اولیه کار بسیار دشواری است؛ زیرا برخی از شکستگی‌ها حیاتی هستند. اگر به نوع شکستگی خود مشکوک هستید، حتما با یک متخصص مشورت کنید.
عوارض شکستگی استخوان
از دیگر مشکلات ناشی از شکستگی استخوان می‌توان موارد زیر را نام برد:
- از دست دادن خون. استخوان‌ها یک منبع غنی از خون هستند. یک شکستگی حاد می‌تواند باعث از دست دادن مقدار زیادی خون شود.
- آسیب‌دیدگی اندام‌ها، بافت‌ها یا ساختارهای اطراف: به عنوان مثال مغز می‌تواند توسط شکستگی جمجمه آسیب ببیند. در صورت شکستن دنده ممکن است اندام‌های قفسه سینه نیز آسیب ببینند.
- توقف رشد استخوان: اگر استخوان بلند یک کودک در نزدیکیِ مفصلی که صفحات رشد در آن قرار دارند دچار شکستگی شود، رشد آن استخوان متوقف خواهد شد.
- بهم خوردن هم‌ترازی اندام‌ها
- عفونت
کمک‌های اولیه برای شکستگی استخوان
حرکت دادن استخوان‌های شکسته می‌تواند درد و خونریزی را افزایش دهد و به بافت‌های اطراف آسیب برساند. این مسأله، می‌تواند در آینده در فرایند ترمیم و بهبود مشکل ایجاد کند.
کمک‌های اولیه برای شکستگی، بی حرکت کردن (محدود کردن حرکت) ناحیۀ آسیب‌دیده را شامل می‌شود. برای این کار می‌توان از آتل استفاده کرد تا تمام خونریزی‌های خارجی را کنترل کنید.
شکستگی‌های پیچیده که ظاهر اندام در آن بسیار تغییر کرده است، ممکن است قبل از آتل‌بندی به تراز مجدد نیاز داشته باشد. تنها امدادگران یا کادر پزشکی باید این کار را انجام دهند.
شکستگی‌های ناحیۀ سر یا بدن مانند جمجمه، دنده‌ها و لگن همگی بسیار جدی هستند و باید توسط افراد آموزش دیده مدیریت شوند.
اگر نسبت به شکستگی استخوان شک و تردید دارید، باید:
- فرد را بی‌حرکت نگه دارید. شما به جز در هنگام وجود یک خطر فوری، نباید فرد آسیب‌دیده را حرکت دهید؛ به خصوص اگر نسبت به شکستگی جمجمه، ستون فقرات، دنده‌ها، لگن یا قسمت بالایی ساق او شک و تردید دارید.
- ابتدا به زخم‌های دارای خونریزی توجه کنید. با اعمال فشار روی محل زخم با یک پانسمان تمیز، خونریزی را متوقف کنید. اگر استخوانی بیرون زده است، اطراف لبه‌های زخم را فشار دهید.
- اگر خونریزی کنترل شد، زخم را با یک پانسمان تمیز بپوشانید.
- به‌هیچ‌وجه سعی نکنید استخوان‌های شکسته را صاف کنید.
- برای شکستگی در اندام‌ها، یک بالش به عنوان پشتیبان زیر ساق پا یا ساعد بگذارید. با این حال، باعث درد بیشتر یا حرکت غیر ضروری استخوان شکسته نشوید.
- برای حمایت از اندام از آتل استفاده کنید. آتل‌ها لزوما نباید به صورت حرفه‌ای ساخته شوند. اقلامی مانند تخته‌های چوبی و مجلات تا شده می‌توانند برای برخی از شکستگی‌ها موثر باشند. باید اندام بالا و پایین شکستگی را بی‌حرکت کنید.
- برای حمایت از شکستگی بازو یا ترقوه از بند (آویز گردن) استفاده کنید.
- در صورت امکان ناحیۀ شکسته را بالا بیاورید و از کیسۀ سرد برای کاهش تورم و درد آن استفاده کنید.
- در صورت نیاز به جراحی، اجازه ندهید فرد تا زمانی‌که توسط پزشک متخصص ویزیت نشده است، چیزی بخورد یا بنوشد.
- در مواقع اضطراری، با 115 (اورژانس) تماس بگیرید.
تشخیص شکستگی استخوان
پزشکان می‌توانند با اشعۀ ایکس شکستگی استخوان را تشخیص دهند. آن‌ها همچنین ممکن است از سی‌تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) و ام‌آر‌آی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) استفاده کنند.
درمان شکستگی استخوان
استخوان‌های شکسته به خودی خود بهبود می‌یابند. هدف از درمان پزشکی اطمینان از قرار گرفتن صحیح قطعات استخوان در جای خودشان است. استخوان از نظر قدرتی، حرکتی و حساسیت به بازیابی کامل نیاز دارد. برخی از شکستگی‌های پیچیده ممکن است به جراحی یا کشش و جااندازی (یا هر دو) نیاز داشته باشند.
بسته به محل شکستگی و شدت آن، درمان می‌تواند از موارد زیر باشد:
- آتل. برای بی‌حرکت و ثابت ماندن اندام شکسته
- بریس (کمربند). برای ایجاد یک تکیه‌گاه و پشتیبان برای استخوان
- گچ گیری. برای حمایت و بی‌حرکت کردن استخوان
- کشش و جااندازی
- میله‌ها یا پلاتین‌های جاسازی شده طی عمل جراحی. برای کنار هم نگه داشتن تکه‌های استخوان
- داروهای مسکن درد
روند بهبود شکستگی استخوان
روند بهبودی یک شکستگی با ایجاد لخته‌های خون در انتهایِ شکسته‌شدۀ استخوان شروع می‌شود. در طی حدود 5 هفته، بدن دو قسمت استخوانی شکسته‌شده را با ترکیبی از سلول‌های فیبری و غضروف به هم پیوند می‌زند.
این استخوان موقت (کال) به اندازۀ استخوان واقعی محکم نیست و تا زمانی‌که با استخوان واقعی جایگزین می‌شود می‌تواند به راحتی بشکند. به همین دلیل ممکن است پزشک بعد از چند هفته گچ یا آتل شما را بردارد، اما شما همچنان باید حداقل یک ماه دیگر احتیاط کنید.
مراقبت از خود پس از شکستگی استخوان
شما باید به تمام توصیه‌های پزشک خود عمل کنید، اما توصیه‌های کلی عبارتند از:
- تا زمانی که گچ خود را باز نکرده‌اید، اندام آسیب دیده را در معرض حرارت مستقیم مانند بطری‌های آب گرم، قرار ندهید.
- تا حد امکان به اندام آسیب‌دیده استراحت دهید.
- از تکنیک‌هایی استفاده کنید که پرستاران برای راه رفتن یا مدیریت فعالیت‌های روزانه به شما آموزش داده‌اند. به عنوان مثال، در صورت استفادۀ نادرست از عصا، احتمال بروز آسیب بیشتر وجود خواهد داشت.
- تا زمان بهبودی شکستگی از هرگونه بلند کردن اجسام سنگین یا رانندگی خودداری کنید.
- اگر پوست زیر گچ‌گرفتگی خارش دارد، چیزی درون گچ خود فرو نکنید. در عوض می‌توانید از سشوار برای دمیدن هوای خنک به داخل گچ استفاده کنید.
- گچ خود را خیس نکنید. زیرا گچ در تماس با آب، نرم می‌شود و پشتیبانی لازم را ایجاد نمی‌کند. گچ مرطوب نیز می‌تواند پوست شما را تحریک کند. هنگام دوش گرفتن، گچ را در یک کیسه پلاستیکی بپیچید و آن را به پوست خود بچسبانید تا آن ناحیه خشک باقی بماند.
- اگر تورم، کبودی یا از دست دادن قدرت حرکت انگشتان دست یا پا، احساس سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا افزایش درد دارید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
-
تا حد امکان به اندام آسیب‌دیده استراحت دهید. کلینیک طب سنتی دکتر سریتا در محیطی بهداشتی و تمیز و با حضور پزشکان و متخصصان با سابقه و حرفه‌ای آماده ارائه خدمات جااندازی شکستگی و سایر خدمات طب سنتی به مراجعین محترم می‌باشد.
منبع: betterhealth.vic.gov.au ؛
