مزاج شناسی و شناخت انواع مزاج چهارگانه

تاریخچه مزاج شناسی در علم پزشکی

اساس پزشکی در یونان باستان بر مبنای مزاج شناسی و اخلاط بدن شکل گرفته بود. اولین مطالب درباره انواع مزاج چهارگانه توسط جالینوس، زکریای رازی، ابن سینا، ابن رشد و دیگر دانشمندان برجسته تاریخ طب مطرح شد. انواع مزاج به چهار نوع بلغمی، دموی، صفراوی و سوداوی تقسیم می‌شود. شناخت هریک از این موارد به‌ تنهایی تأثیر بسیار زیادی بر درمان بیماری‌ها دارد.

پزشکان یونان بر این عقیده بودند که هر فرد با توجه به سیستم بدنی، سبک زندگی و شرایط محیطی که در آن زندگی می‌کند، یک مزاج یا طبع مشخص دارد.

در طب سنتی، تعادل بین اخلاط بدن، نوع مزاج هر فرد را مشخص می‌کند. برهم خوردن تعادل بین آن‌ها باعث ایجاد بیماری‌ها و علائم ناخوشایند می‌شود. همچنین غلبه یکی از این اخلاط نیز وضعیت سلامت بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

درمان طب سنتی مبتنی بر مزاج شناسی می‌تواند با استفاده از طب گیاهی و گیاهان دارویی صورت گیرد. به‌طورکلی این درمان براساس درمان‌های طبیعی است.

پزشک طب سنتی که در مزاج شناسی تبحر لازم را دارا باشد، به شما کمک می‌کند که با استفاده از درمان‌های طبیعی، تعادل لازم بین انواع مزاج چهارگانه را برقرار کنید و وضعیت سلامت خود را بهبود ببخشید.

آشنایی با خانم مهدیه صنعتگر متخصص مزاج شناسی در طب سنتی

خانم مهدیه صنعتگر متخصص در حوزه طب سنتی، شناخت و اصلاح مزاج بدن هستند. ایشان سابقه طولانی در زمینه تحقیقات حوزه سلامت زنان دارند و عضو انجمن علمی طب سنتی ایران هستند.

خانم صنعتگر به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین متخصصان در حوزه‌ی مزاج شناسی مطرح‌اند و در سایر زمینه‌های طب سنتی مانند زالودرمانی، حجامت با استفاده از طب کل‌نگر و بادکش با تأکید بر بیشترین اثربخشی، فعالیت گسترده‌ای دارند. ایشان دارای مدرک فوریت های پزشکی و امدادگری اورژانس نیز هستند.

خانم صنعتگر یکی از اعضای فعال در مرکز همایش‌های بین‌المللی طلای سبز دانشگاه شهید بهشتی نیز هستند.

خانم صنعتگر روزهای دوشنبه صبح در کلینیک طب سنتی دکتر سریتا زیر مجموعه هولدینگ سلامتی دکتر بانوکا بر مبنای آخرین یافته‌های مزاج شناسی مراجعان را ویزیت می‌کنند. برای تعیین نوبت ویزیت حضوری در این روز با مجموعه طب سنتی دکتر سریتا در ارتباط باشید تا از خدمات حرفه‌ای این مرکز بهره‌مند شوید. شماره تماس این کلینیک 88174700-021 است و همه‌روزه از ساعت 10 تا 19 امکان برقراری تماس با این مرکز وجود دارد. این کلینیک در تهران، خیابان ولیعصر، نرسیده به توانیر، کوچه ترابنده، پلاک 6 واحد1 واقع شده است.

انواع مزاج‌ها و مزاج شناسی

بر اساس آموزه‌های طب سنتی، بدن انسان از چهار نوع مایع یعنی دم، بلغم، صفرا و سودا تشکیل شده و هرکس مقادیر متفاوتی از این اخلاط یا مایعات را در بدن خود دارد. در صورت غلبه هریک از این اخلاط، وضعیت سلامت تغییر کرده و اصطلاحاً فرد با اختلالات مزاجی مواجه می‌شود مثلأ فرد دچار طبع دموی (غلبه دم)، بلغمی (غلبه بلغم)، صفراوی (غلبه صفرا) و سوداوی (غلبه سودا) می‌شود.

حال که تاریخچه و انواع مزاج‌ها را بررسی کردیم، با متخصص مزاج شناسی، خانم صنعتگر آشنا شدیم و طبائع مختلف را نیز نام بردیم، به شرح و توصیف هریک از این انواع مزاج چهارگانه می‌پردازیم تا به‌ شکل دقیق با این مسأله و کارکردهای آن در سبک زندگی افراد آشنا شویم.

انواع مزاج چهارگانه و غلبه آن‌ها

در مزاج شناسی، مزاج افراد را به چهار گروه تقسیم می‌کنند:

مزاج گرم و مرطوب (دموی)

مزاج سرد و مرطوب (بلغمی)

مزاج گرم و خشک (صفراوی)

مزاج سرد و خشک (سوداوی)

طبع دموی، غلبه دم

این مزاج را به‌عنوان مزاج گرم و مرطوب می‌شناسیم. عنصر این طبع هوا است. افرادی که غلبه دم دارند دارای بدنی عضلانی، رگ‌های پر و برجسته و ضربان قلب تند هستند. آن‌ها بااعتمادبه‌نفس بوده، مثبت‌ اندیش هستند و به ندرت دچار اضطراب و استرس می‌شوند. افرادی اهل ورزش و فعالیت بدنی هستند و بعضاً آسیب‎‌های بدنی ناشی از انجام کارهای بدنی آن‌ها را دچار مشکل می‌کند. افراد دموی مزاج بسیار فعال و پرشور بوده، قدرت جنسی بالایی دارند و از نظر تغذیه‌ای پرخور هستند.

طبع بلغمی، غلبه بلغم

مزاج شناسی این افراد حاکی از آن است که طبعی سرد و مرطوب دارند. عنصر این طبع آب است. افرادی که غلبه بلغم دارند غالبأ موهایی روشن و صاف دارند، بافت عضلانی نرمی دارند  و ضربان قلب‌شان آرام است. انرژی درونی زیادی دارند ولی بدن‌شان از بیرون سرد است. سیستم ایمنی این افراد قوی است. بلغمی مزاج‌ها افرادی آرام و همدل بوده و به راحتی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. آن‌ها همواره در معرض اضافه وزن و چاقی هستند.

طبع صفراوی، غلبه صفرا

گرم و خشک توصیف خوبی برای مزاج این افراد است. عنصر این طبع آتش است. آن‌ها اکثر فعالیت‌های خود را با استرس انجام می‌دهند. افرادی احساسی و پرتنش هستند. زود عصبانی می‌شوند و زود هم فراموش می‌کنند. آن‌ها در ذهن خود زندگی می‌کنند و به دلیل سطح استرس بالا، بعضا از اختلالات اضطرابی رنج می‌برند. ضربان قلب آن‌ها تند و کوبنده است پوست‌شان حالت زردی داشته و موهایی قهوه‌ای رنگ دارند.

طبع سوداوی، غلبه سودا

دانش مزاج شناسی، این افراد را دارای طبع سرد و خشک می‌داند. عنصر این طبع زمین است. بیشتر افرادی با طبع سوداوی چهره‌ای تیره رنگ دارند و لاغر هستند. عضلات بدن این افراد سخت و خشک است و عروق نازکی دارند. این افراد غالباً دیدگاه بدبینانه دارند و مستعد افسردگی هستند. افراد با غلبه سودا بدن لاغری دارند و علاقه‌ای به غذاهای خشک ندارند و از غذاهایی مثل سوپ و مایعات بیشتر استقبال می‌کنند. پوست آن‌ها تیره بوده و به سیاهی می‌زند.

طبع فصول مختلف سال و اثر آن بر مزاج شناسی

هر فصل از سال و هر منطقه جغرافیایی نیز دارای یکی از انواع مزاج چهارگانه است و اثر مستقیمی بر طبع ساکنان آن منطقه دارد. یعنی باعث غلبه آن طبع بر ساکنین این مناطق می‌شود.

طبع فصول مختلف سال

بهار: دارای طبع گرم و مرطوب است.

تابستان: دارای طبع گرم و خشک است.

پاییز: دارای طبع سرد و خشک است.

زمستان: دارای طبع سرد و مرطوب است.

 طبع مناطق جغرافیایی مختلف

ساحل‌ها در مناطق شمالی زمین: گرم و مرطوب هستند.

ساحل‌ها در مناطق جنوبی زمین: سرد و مرطوب‌اند.

صحراها: گرم و خشک‌اند.

کوهستان‌ها: سرد و خشک هستند.

با دانستن نکات بیشتر به این موضوع پی می‌بریم که چرا افراد ساکن مناطق کوهستانی دارای پوست‌های لطیف و روشن و موهای نازک هستند و ساکنان مناطق جنوبی ( در ایران نیز همین‌طور است) دارای پوست تیره و موهای فر و مشکی هستند.

منبع: nhp.gov.in ، acpfood.com ;