فصد درمانی یا فلبوتومی یک روش خون‌گیری در طب سنتی ایرانی است. در فصد درمانی با ایجاد یک شکاف در دیوارۀ رگ یا ورود سوزن به بدن، خون از بدن خارج می‌شود. بعد از ورود سوزن (آنژیوکت) به رگ، خون از بدن خارج شده و درون لوله‌ها یا کیسۀ‌های فصد خون جمع‌آوری می‌شود.
فلبوتومی (phlebotomy) در لغت به معنی گرفتن حجمی از خون و جایگزین کردن آن با مایعات است. عامۀ مردم فلبوتومی را با اصطلاح بیشتر شناخته‌شدۀ فصد خون یا فصد درمانی می‌شناسند. فلبوتومیست (Phlebotomist) یا خون‌گیر، شخصی است که عمل فلبوتومی را انجام می‌دهد.
فصد درمانی چیست؟
فصد درمانی یا فصد خون، روشی در طب سنتی است که در آن با ایجاد شکاف یا سوراخ در جداره رگ، اقدام به خارج کردن خون می‌کنند. این روش سابقه‌ای دیرینه دارد و در متون طبی بزرگی مانند آثار ابوعلی سینا و ابوریحان بیرونی به آن اشاره شده است.
اهداف فصد درمانی:
- کاهش حجم خون: در طب سنتی، غلظت خون و افزایش حجم آن را عامل بسیاری از بیماری‌ها می‌دانند. فصد با خارج کردن خون، غلظت آن را کاهش و به تعادل اخلاط چهارگانه در بدن کمک می‌کند.
- دفع سموم: باور بر این است که فصد، سموم و مواد زائد را از بدن دفع می‌کند و به پاکسازی خون کمک می‌کند.
- انحراف خون: در برخی موارد، فصد برای انحراف خون از یک نقطه خاص در بدن انجام می‌شود. به عنوان مثال، برای درمان سردرد، ممکن است فصد در ناحیه پشت سر انجام شود.
نحوه انجام فصد درمانی:
فصد درمانی توسط فرد متخصص و با استفاده از ابزارهای مخصوص انجام می‌شود. محل و عمق برش بسته به نوع بیماری و تشخیص متخصص متفاوت خواهد بود.
عوارض فصد درمانی:
فصد درمانی به طور کلی بی‌خطر است، اما مانند هر روش درمانی دیگری، عوارضی نیز دارد. برخی از عوارض احتمالی فصد درمانی عبارتند از: عفونت خونریزی کبودی سرگیجه ضعف
موارد منع مصرف فصد درمانی:
فصد درمانی برای همه افراد مناسب نیست. در برخی موارد، فصد می‌تواند خطرناک باشد. زنان باردار، افراد مبتلا به کم‌خونی، و افراد دارای نقص سیستم ایمنی از جمله افرادی هستند که نباید فصد درمانی انجام دهند.
نکات مهم: قبل از انجام فصد درمانی، حتماً با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید. فصد درمانی را فقط در مراکز معتبر و توسط افراد متخصص انجام دهید. بعد از انجام فصد درمانی، از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. به توصیه‌های متخصص طب سنتی در مورد رژیم غذایی و مراقبت‌های بعد از فصد درمانی توجه کنید.
فصد درمانی چه کاربردی دارد؟
موارد کاربرد فصد درمانی: فصد درمانی برای طیف وسیعی از بیماری‌ها و مشکلات تجویز می‌شود، از جمله:
- بیماری‌های قلبی عروقی: فشار خون بالا، چربی خون بالا، سکته مغزی
- بیماری‌های گوارشی: زخم معده، ورم معده، یبوست
- بیماری‌های تنفسی: آسم، برونشیت، تنگی نفس
- بیماری‌های عصبی: اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی
بیماری‌های پوستی: اگزما، پسوریازیس، جوش‌های غرور. فصد درمانی در مراکز مختلفی از جمله مرکز فصد خون سنتی و مراکز فصد خون در مطب ها و کلینیک ها انجام می شود اما چیزی که اکنون مرسوم است فصد درمانی در کلینیک ها و مراکز طب سنتی است.
فصد درمانی یا فلبوتومی عمدتا برای درمان غلظت خون و ترافیک بالای خون (ناشی از پلی سیتمی، استعمال دخانیات) انجام می‌شود. زمانی‌که تعداد گلبول‌های قرمز خون زیادتر از حد معمول شود، گفته می‌شود که فرد به غلظت بالای خون دچار شده است. علائم افزایش غیرطبیعی گلبول‌های قرمز خون عبارتند از:
- ضعف عضلانی
- احساس خستگی زیاد و خواب‌آلودگی
- تورم زبان (گلوزیت)
- سرگیجه و سردرد
- افزایش ضربان قلب (تپش قلب)
- بی‌اشتهایی
- کاهش وزن
- رنگ‌پریدگی غیرطبیعی در پوست
- تنگی نفس
- بی‌حسی در اندام‌ها
- احساس حالت تهوع
- احساس سوزش در دست و پا
- وزوز گوش
- سرخی و برافروختگی چشم‌ها
- خشکی دهان
- سرخ شدن صورت
- خونریزی گوارشی
گاهی اوقات افزایش خون منجر به افزایش اوریک اسید خون و در نتیجه بیماری نقرس و سنگ کلیه شود.
تنها یک پزشک متخصص طب سنتی می‌تواند بعد از معاینه و انجام آزمایش‌های لازم تایید کند که آیا علائم شما نشان‌دهندۀ افزایش غیرطبیعی گلبول‌های قرمز خون است یا خیر و آیا به فصد درمانی نیاز هست یا خیر؟
در این مواقع یک پزشک متخصص طب سنتی ممکن است در صورت نیاز فصد درمانی را برای فرد بیمار تجویز کند. بدین ترتیب، در صورتی که خون فاسد یا اضافی از بدن خارج نشود، ممکن است فرد دچار مشکلات پوستی مانند جوش یا آکنه شود و حتی در موارد شدیدتر نیز ممکن است بر اثر فشار خون بالا به کلیه، کبد و قلب فرد آسیب وارد شود. عدم درمان غلظت خون بالا با فصد درمانی می‌تواند در نهایت به آمبولی ریه، سکته قلبی، مغزی و چشمی منجر شود.
افزایش ضربان قلب، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، رنگ‌پریدگی، غیرطبیعی در پوست، تنگی نفس، بی‌حسی در اندام‌ها، احساس حالت تهوع، احساس سوزش در دست و پا از علائم افزایش غیرطبیعی گلبول‌های قرمز خون است.
فصد درمانی و درمان غلظت خون
افزایش غلظت خون می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. به عنوان مثال خوردن غذاهای مضر(غذاهای سرخ‌کردنی، غذاهای شور، سوسیس و کالباس، فست‌فودها و…)، خوردن چربی‌های حیوانی، روغن‌های جامد و مایع، گوشت قرمز، استعمال دخانیات و… . استرس‌های روانی و کم‌تحرکی نیز می‌تواند غلظت خون را افزایش دهد. غلظت بالای خون در بعضی افراد ارثی است.
فواید فصد درمانی چیست؟
بنابراین همانطور که گفته شد، با فصد درمانی می‌توان غلظت بالای خون را کاهش داد. از دیگر فواید فصد درمانی می‌توان به کاهش آهن اضافی ذخیره شده در خون اشاره کرد. آهن نقش بسیار مهمی در تشکیل گلبول‌های قرمز خون دارد و یکی از اجزای ضروری برای تولید گلبول قرمز به شمار می‌رود. زیاد بودن آهن خون برای بدن مضر است. این آهن اضافی ممکن است حتی درون بافت‌ها نیز رسوب کند و به آسیب بافتی منجر شود و در فعالیت بعضی اندام‌ها مانند کبد، قلب و پانکراس اختلال ایجاد کند. آهن به طور طبیعی از طریق خوراکی‌ها در بدن جذب می‌شود.
دلایل شایع افزایش آهن بدن عبارتند از:
- مصرف بیش از حد غذاهای حاوی آهن
- بیماری هموکروماتوز
- عواملی که منجر به زیاد شدن حجم خون می‌شوند
احساس درد مفصلی، خستگی زیاد، ضعف و بی‌رمقی، دل درد و نارحتی قلبی از علائم زیاد شدن غیرطبیعی آهن بدن است.
فصد درمانی و کمک به کاهش غلظت خون
مصرف برخی موادغذایی نیز می‌توانند به کاهش غلظت خون کمک کنند. شما می‌توانید این موادغذایی را در کنار فصد درمانی مصرف کنید تا به روند بهبودی خود سرعت ببخشید. البته به یاد داشته باشید که در صورت تصمیم به مصرف این مواد یا گیاهان دارویی حتما ابتدا با پزشک متخصص معالج خود مشورت کنید.
- خوردن سماق یا غذاهایی که در آن‌ها سماق استفاده می‌شود. مانند آش سماق
- خوردن عرق کاسنی شاهتره
- خوردن یک قاشق سرکه بعد از صرف غذا
- خوردن یک قاشق مرباخوردی اسفند به مدت یک ماه
- افزایش مصرف مایعات
- خوردن آب انار، آب آلبالو و آب زرشک
- خوردن میوه و سبزیجات به صورت روزانه
پرهیز از مصرف غذاهای کنسروی، سوسیس و کالباس، نوشابه و گوشت قرمز (مخصوصا گوشت گاو) نیز می‌تواند برای کاهش غلظت خون مفید باشد.
فصد درمانی و درمان بیماری‌ها در دست و پا
شایع‌ترین اندام‌هایی که در فصد درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، دست و پا هستند. در فصد درمانی از رگ‌های خاصی استفاده می‌شود. یک پزشک متخصص طب سنتی بسته به نوع بیماری و علائم، رگی را که باید فصد شود انتخاب می‌کند.
برای درمان بیماری‌هایی که از کبد ناشی می‌شوند و در واقع سمت راست بدن را بیشتر درگیر می‌کنند، فصد درمانی برای دست راست انجام می‌شود. دست راست 6 رگ قابل فصد دارد که 3 رگ زیر مهم‌ترین آن‌ها هستند:
- رگ قیفال: رگ قیفال در کنار رگ اکحل قرار دارد و فصد آن برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌های مربوط به سر، چشم، گردن و حلق انجام می‌شود.
- رگ اکحل: رگ اکحل بالای آرنج است و فصد آن برای پاکسازی کل بدن انجام می‌شود.
- رگ اسلیم: رگ اسلیم میان انگشت شست و اشاره قرار دارد و فصد آن به درمان بیماری‌های مربوط به کبد، ریه و دیافراگم کمک می‌کند.
برای درمان بیماری‌هایی که بیشتر دست چپ را درگیر می‌کنند، فصد درمانی برای دست چپ انجام می‌شود. فصد درمانی برای دست چپ برای درمان بیماری‌هایی مانند سردرد و سرگیجۀ ناشی از طحال نیز مفید است. دست چپ نیز 6 رگ قابل فصد دارد که 2 رگ زیر مهم‌ترین آن‌ها هستند:
- رگ اکحل
- رگ اسلیم
از فصد درمانی برای پا نیز برای درمان بیماری‌هایی مانند واریس، دیسک و سیاتیک و خونریزی بواسیر استفاده می‌شود. از جملۀ مهم‌ترین رگ‌های قابل فصد در پا می‌توان رگ عرق النساء و صافن را نام برد. رگ عرق النساء رگی است که از قسمت بیرونی پا تا مچ و روی پا کشیده شده است. رگ صافن نیز رگی است که تا داخل و جلوی پا کشیده شده است و در زیر و اطراف آن شریان (سرخرگ) و رگ عصبی وجود ندارد.
برای آگاهی از خدمات فصد درمانی و فصد خون در تهران و کلینیک طب سنتی سریتا و رزرو ویزیت حضوری با پزشکان متخصص این مرکز با کارشناسان کلینیک سریتا تماس بگیرید.
